Spermiogram ve Sperm Morfolojisinde Yeni Yaklaşımlar
Erkek İnfertilitesinin değerlendirilmesinde en önemli olan test sperm analizidir. Çoğu zaman manuel yöntemlerle yapılmakta olup, deneyimli kişilerin gözlemlerine rağmen sübjektif sonuçlar alınmaktadır. Özellikle sperm motilitesinin değerlendirilmesinde göz kararı ve tahmini yapılan incelemeler yetersiz ve yanlış değerlendirmelere dolayısıyla hatalı tanı ve planlamaya neden olabilir.
Manuel yöntemin bu dezavantajlarından dolayı uzun süredir laboratuarımızda CASA ( Computer Assisted Semen Analysis) sistemiyle sperm analizi yapılmaktadır. CASA sistemleri sperm analizinin daha objektif ve doğru şekilde yapılabilmesi için geliştirilmiş, stroboskopik optik sistem, hafıza, mikro işlem, görüntü veren sistem ve yazıcıdan oluşan sistemlerdir. Bu sistemler sayesinde sperm motilitesinin objektif değerlendirilmesiyle birlikte spermlerin analiz edilirken izlenmesi de mümkün olmaktadır. Cihazda spermin bulunduğu sayaç vücut ısısında tutulup sayım yapıldığı için ısının sperm motilitesi üzerindeki etkisi ortadan kaldırılmaktadır. Bu’da CASA sistemlerinin en önemli avantajlarından biri olarak değerlendirilmektedir.
Bu sistem sayesinden incelenen sperm sayısı, ml’deki ve toplam sayı, ileriye doğru hızlı hareketli sperm sayısı, ileriye doğru yavaş hareketli sperm sayısı, ileriye doğru hareketli olmayan spermler ve tamamen hareketsiz spermlerin sayısı gruplara ayrılarak veriliyor.
Bunların hem incelenen sayıları hem ml’deki sayıları, hem toplam sayıları, hem de yüzden oranları ayrı olarak veriliyor. Bunların dışında spermlerin motilitesiyle ilgili fertilizasyonda çok önemli rol oynayan parametreler verilmektedir.
Bunlar;
VCL. Curvilinear Velocity ( Mean Track Speed ) : Takip edilen yolda hız, bir hücrenin katettiği toplam mesafe alınarak hesap edilir. Bunun için hücrenin katettiği yol üzerinde toplam mesafe toplam zamana bölünür.
VSL. Straight Line Velosity ( Mean Progresif Velosity) : Spermin ileri giden düz bir çizgi üzerinde katettiği yol hızı.
VAP. Path Velosity : Bir sperm hücresinin katettiği ortalama yol hızı.
ALH. Amplitude of Lateral Head Displacement : Sperm başının lateral pozisyonda ortalama perpendiküler hareketidir. Spermin kafasının titreşimi, spermin zona pellucida içine penetre olabilme gücü ile ilgilidir ve bu da spermin fertilizasyon kabiliyeti için önemli bir indikatördür.
Araştırmalar ALH değerinin 2 mikrondan büyük olması gerektiğini göstermektedir.
BCF. Flagellar Beat Frequency : Flagellar atım sıklığı olup sperm kuyruğunun hareket hızıdır.
LIN. Linearity : Çizgisellik. Düz bir yolda hücrenin sapmasının ölçülmesi ( VSL / VCL)
STR. Straightness : Doğrusallık ( VSL / VAP)
MORFOLOJİ in Vitro Fertilizasyon ( IVF) tetkiklerinin tüm dünyada artan oranlarda kullanılması sonucunda yapılan incelemeler sperm sayısı ve motilitesi kadar morfolojisinde fertilizasyonda etkin rol oynadığını göstermiştir. Sperm morfolojisi konusunda standardizasyon sağlayabilmek için bir sistem içinde sınıflandırma yapılmıştır.
Kruger’in Kesin kriterleri ( Kruger’s Strict Criteria ) spermleri normal ve anormal olarak ayırt etmektedir. Bu Kruger Morfoloji Kriterlerine göre incelenen spermde ve üstünde ise fertilizasyon %88 oranında gerçekleşirken ’ün altında %49’lara kadar düşmektedir. Kruger’e göre spermin %4 oranında normal olduğu durumlarda bile çok düşük oranlarda ( %7.6 ) bile olsa fertilizasyon gerçekleşebilmektedir. Morfolojik açıdan normal – anormal ayrımını taze ejakulatın mikroskoptaki görünümüne bakarak belirlemek mümkün değildir. Bunun için sperm Diff-Quick boyasıyla boyandıktan sonra Kruger morfoloji programında bilgisayarda inceleme yapılmaktadır.
